Aktuariusz

Aktuariusz: Egzamin

Jakie są warunki uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu aktuariusza? Kilka lat temu odbyła się debata na temat deregulacji tej profesji. Po burzliwych dyskusjach, w 2014 roku weszła ustawa ułatwiająca dostęp do 91 zawodów, w tym aktuariusza. Zgodnie z nowym prawem, Licencję Aktuariusza teoretycznie będzie można w przyszłości uzyskać także kończąc studia wyższe na kierunku uznanym przez Komisję Egzaminacyjną dla Aktuariuszy za równorzędny, bez konieczności podchodzenia do egzaminu aktuarialnego.

Póki co jednak, w dalszym ciągu najlepszym sposobem zdobycia licencji aktuariusza jest zdanie państwowego egzaminu aktuarialnego organizowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego, który odbywa się w Warszawie. Obecnie na rynku edukacyjnym niemożliwym jest znalezienie uczelni wyższej, która organizowałaby studia obejmujące materiał wymagany na egzaminie aktuarialnym i które uznane byłyby przez Komisję Egzaminacyjną za równorzędne.

Dodatkowo, w ramach deregulacji skrócono okres trwania obowiązkowych praktyk zawodowych i obecnie warunkiem koniecznym do uzyskania licencji jest odbycie praktyk trwających co najmniej rok , podczas których kandydaci wykonują zadania z zakresu matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki pod okiem licencjonowanego aktuariusza.

W między czasie, zmianie uległa też forma samego egzaminu. Zgodnie z treścią Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie egzaminu aktuarialnego, od 1 sierpnia 2015 roku nowi kandydaci na aktuariuszy będą mogli podejść do egzaminu dopiero w edycji, która zostanie przeprowadzona według nowych zasad.

W okresie od sierpnia 2015 do, co najmniej, maja 2016 egzaminy aktuarialne były organizowane jedynie dla osób, które przed 1.08.2015 r. zaliczyły co najmniej jeden egzamin aktuarialny - nowi kandydaci muszą czekać na ogłoszenie egzaminu na nowych zasadach.

Kandydaci zamiast dotychczasowych czterech egzaminów z 4 bloków tematycznych będą musieli przystąpić do 10 egzaminów obejmujących 10 bloków. Więcej szczegółów dotyczących nowej formuły egzaminu aktuarialnego znajdziesz w podrozdziale Forma, przebieg i wyniki egzaminu.

Ze względu na duży zakres materiału oraz trudność zadań testowych pojawiających się na egzaminie, uzyskanie pozytywnego wyniku wymaga wielomiesięcznych przygotowań. Naukę można jednak usystematyzować i przyśpieszyć, korzystając z materiałów, które są, możliwie w jak największym stopniu, zbliżone do prawdziwych zadań egzaminacyjnych.

Sprawdź teraz: DARMOWE materiały dla osób podchodzących do egzaminu aktuarialnego

Wymagania i formalności

Aby zostać dopuszczonym do egzaminu aktuarialnego, kandydat musi spełniać wszystkie poniższe warunki:

• ma zdolność do czynności prawnych;
• korzysta z pełni praw publicznych;
• jest niekarany (nigdy nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo skarbowe.);
• posiada wyższe wykształcenie.

Osoby, które podchodzą do egzaminu aktuarialnego, nie muszą koniecznie posiadać wykształcenia wyższego o profilu stricte matematycznym czy ekonomicznym. Wymagane jest jedynie świadectwo ukończenia studiów na poziomie co najmniej licencjackim z dowolnego kierunku.

Każdorazowe przystąpienie do egzaminu aktuarialnego wiąże się z kosztem 350 złotych. Kandydaci zobowiązani są uiścić tą opłatę egzaminacyjną najpóźniej w terminie do 7 dni przed datą egzaminu.

Pieniądze powinny zostać wpłacone na rachunek bankowy Komisji Nadzoru Finansowego w NBP Oddział Okręgowy w Warszawie, numer rachunku 97 1010 0068 6800 0000 0000 0002, z dopiskiem Imię i nazwisko przystępującego do egzaminu „egzamin aktuarialny”.

W celu dopełnienia wszelkich formalności, przed egzaminem aktuarialnym należy złożyć wniosek o dopuszczenie do egzaminu, a także oświadczenie o spełnieniu warunków koniecznych do zakwalifikowania się do egzaminu, odpis dyplomu dokumentującego posiadanie wyższego wykształcenia wraz z potwierdzeniem dokonania opłaty egzaminacyjnej. W przypadku opłaty drogą elektroniczną potwierdzenie opłaty musi być dokumentem wygenerowanym elektronicznie, nie wymagającym podpisu ani stempla.

Ponadto, przed egzaminem należy zadeklarować, do której części chcemy przystąpić. Na zaliczenie wszystkich 10 testów przewidziano nie więcej niż 5 lat.

Terminy, zdawalność i liczba podejść do egzaminu

Egzamin aktuarialny odbywa się przynajmniej 3 razy w roku. Najczęściej sesja egzaminacyjna obejmująca wszystkie bloki przeprowadzana jest wiosną w okolicach marca, na przełomie czerwca i lipca, we wrześniu i czasami również w grudniu. Do egzaminu zwykle przystępuje niecałe 200 osób rocznie.

Zobacz teraz: Najbliższy termin egzaminu aktuarialnego

Teoretycznie, liczba podejść do każdego egzaminu na aktuariusza jest nieograniczona. Możemy zdawać nieskończenie wiele razy. Należy jednak pamiętać, że za możliwość napisania egzaminu każdorazowo pobierana jest opłata w wysokości 350 zł. Warto więc przyjść na każdy test dobrze przygotowanym i zdać za pierwszym razem.

Egzaminy aktuarialne są bardzo trudnymi egzaminami. Świadczy o tym średnia zdawalność, która w zależności od części utrzymuje się na poziomie 10-20%. Zdawalność ta wśród osób, które przygotowywały się do testu, korzystając z dedykowanych kursów aktuarialnych, wzrastała do poziomu około 40%.

Zakres tematyczny

Dotychczas egzamin aktuarialny swoim zakresem obejmował cztery następujące bloki tematyczne:

• Matematyka finansowa
• Matematyka ubezpieczeń na życie
• Matematyka pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych
• Prawdopodobieństwo i statystyka.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2015 w sprawie egzaminu aktuarialnego, zakres materiału został bardziej uszczegółowiony i rozszerzony o nowe działy. Obecnie, na egzaminie wymagane jest opanowanie następujących dziesięciu bloków tematycznych:

1. Matematyka finansowa
2. Prawdopodobieństwo i statystyka matematyczna
3. Ekonomia
4. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń
5. Modelowanie
6. Matematyka ubezpieczeń na życie
7. Matematyka ubezpieczeń majątkowych
8. Inwestycje i zarządzanie portfelem inwestycyjnym
9. Zarządzanie ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne
10. Prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe

Sprawdź: Pakiet kursów aktuarialnych - Promocja!

Zarówno eksperci, jak i kandydaci na aktuariusza, są zgodni co do tego, że nowa formuła egzaminu oraz rozszerzony zakres materiału spowoduje, że i tak już niełatwy egzamin aktuarialny stanie się jeszcze bardziej wymagający i trudniejszy do zaliczenia.

Biorąc jednak pod uwagę to, jak wygląda droga do uzyskania licencji akutariusza w innych państwach Zachodu, można dojść do wniosku, że wysokie wymagania stawiane przed kandydatami na aktuariuszy są standardem. Przykładowo, w Stanach Zjednoczonych organizacją tego typu egzaminów zajmują się dwa stowarzyszenia: Society of Actuaries (SOA) oraz Casualty Actuarial Society (CAS).

Na początku, kandydaci muszą zdać serię 5 egzaminów wstępnych dotyczących zagadnień matematycznych takich, jak np. rachunek prawdopodobieństwa, matematyka finansowa i statystyka. Następnie, trzeba przystąpić do kolejnych testów z ekonomii, finansów przedsiębiorstw i statystyki stosowanej w ramach tzw. etapu "Validation by Educational Experience". Wreszcie, aby uzyskać członkostwo w ww. organizacjach, trzeba przystąpić do specjalnych kursów i na koniec zaliczyć 5 egzaminów na poziomie zaawansowanym z podobnych zagadnień dotyczących prawdopodobieństwa, modeli aktuarialnych i oceny ryzyka.

Czytaj też: Ostatnia edycja na starych zasadach i nowa formuła egzaminu aktuarialnego

Do tej pory, egzamin aktuarialny składał się z 4 modułów dotyczących różnych bloków tematycznych i przeprowadzany był w ciągu jednego dnia. Zdający mogli przystąpić do wszystkich egzaminów w ciągu jednej sesji lub wybrać kilka modułów a do reszty podejść w następnym terminie. Na napisanie każdej z części zdający mieli do dyspozycji po 100 minut. Za poprawną odpowiedź kandydaci dostawali 3 punkty, za brak odpowiedzi 0 a za złą odpowiedź -2 punkty. W celu zaliczenia każdego z modułów trzeba było uzyskać minimum 13 na 30 możliwych do zdobycia punktów.

Zgodnie z nowymi zasadami, egzamin będzie podzielony na 2 sesje. Każda z nich odbędzie się w 2 różne dni w ciągu tego samego tygodnia. W każdej sesji przeprowadzonych zostanie 5 osobnych egzaminów.

Łącznie zdający będą musieli podejść do 10 egzaminów dotyczących 10 różnych bloków tematycznych. Na uporanie się z każdą częścią przeznaczone jest 100 minut.

Wyjątkiem jest dział dotyczący modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne, który trwa 120 minut oraz testy z tematyki rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w zakładzie ubezpieczeń oraz prawa ubezpieczeniowego i prawa podatkowego, które składają się z 40 pytań i na których rozwiązanie przeznaczone jest 60 minut.

Aby uzyskać pozytywny wynik z każdego testu, trzeba zdobyć, tak samo jak dotychczas, minimum 13 na 30 możliwych punktów. Wyjątkiem są testy z działów modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne, gdzie należy uzyskać co najmniej 10 punktów oraz rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w zakładzie ubezpieczeń oraz prawa ubezpieczeniowego i prawa podatkowego – w tych testach trzeba dostać co najmniej po 52 punkty na 120 możliwych.

W poniższej tabeli przedstawiono, z ilu pytań składa się każdy egzamin, jaki jest przewidziany czas na jego napisanie oraz od ilu punktów uzyskuje się zaliczenie.

Wyników egzaminu aktuarialnego należy spodziewać się do 14 dni od jego terminu. Rezultaty dostępne są na stronie Komisji Nadzoru Finansowego. Zdający ma prawo do wglądu do swojej pracy i w razie wątpliwości co poprawności jej oceny może złożyć odwołanie i wniosek o ponowne sprawdzenie.

Czym się zajmuje i kim jest aktuariusz? W Polsce w dalszym ciągu niewiele osób zna odpowiedź na to pytanie. Wielu myli go z archiwistą bądź akcjonariuszem :).

Aktuariusz jest specjalistą ubezpieczeniowym, który przy użyciu metod analizy matematycznej, tzw. matematyki aktuarialnej, oszacowuje prawdopodobieństwo zdarzeń losowych np. śmierci lub wypadku ubezpieczonego i wylicza wysokość składki, świadczeń, odszkodowań i rezerw ubezpieczeniowych.

O zawodzie Aktuariusza - 20-lecie Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy

Praktyka pokazuje, że spory odsetek licencjonowanych Aktuariuszy to osoby, które ukończyły studia o profilu matematycznym. W obecnych czasach absolwenci matematyki mają kilka bardzo ciekawych ścieżek rozwoju kariery, m.in. mogą specjalizować się w informatyce, finansach bądź też właśnie w aktuariacie.

Zawód Aktuariusza jest zawodem zaufania publicznego i z tego względu objęty jest regulacją. Zgodnie z prawem, zakres obowiązków aktuariusza obejmuje:

• ustalanie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz opiniowanie sprawozdania rocznego;
• sporządzanie rocznego raportu o stanie portfela ubezpieczeń i reasekuracji;
• ustalanie wartości składników zaliczanych do środków własnych;
• kalkulacja ryzyka: ubezpieczeniowego, rynkowego, kredytowego i operacyjnego;
• kontrolowanie aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
• taryfikacja składek;
• wyliczanie marginesu wypłacalności;
• pomocnicze analizy aktuarialne: analiza zyskowności produktów ubezpieczeniowych, analiza rezygnacji, analiza wymieralności itp.;
• wycena i opracowywanie prognoz finansowych portfeli ubezpieczeniowych

Do wykonywania powyższych zadań oprócz wiedzy specjalistycznej i doświadczenia przydatne są też niektóre z tak zwanych kompetencji miękkich. Ważna jest umiejętność pracy w grupie, ponieważ aktuariusze pracują głównie w zespołach. Specjalista w dziedzinie aktuariatu powinien także cechować się wysoką kreatywnością, posiadać zdolności analityczne oraz umieć dostrzegać wzorce.

Obecnie coraz większy nacisk kładzie się również na informatyczne umiejętności kandydatów na aktuariuszy. Absolutnym 'must have' jest ponad przeciętna umiejętność pracy z takimi programami jak Excel (w tym programowania w VBA) oraz Access. Jeśli chodzi zaś o umiejętności czysto programistyczne - znajomość języka bazodanowego SQL jest również niezbędna, zaś coraz częściej pracodawcy poszukują również osób, które swobodnie programują w C++.

Praca na stanowisku aktuariusza jest bardzo prestiżowa i elitarna. Świadczyć o tym może fakt, iż na chwilę obecną w Rejestrze Aktuariuszy wpisanych jest tylko nieco ponad 330 osób.

Czytaj też: Aktuariusz - ogłoszony najlepszym zawodem świata!

Kariera w zawodzie aktuariusza zaczyna się zwykle od odbycia obowiązkowych praktyk na stanowisku asystenta aktuariusza. Po zdaniu egzaminów i uzyskaniu licencji, osoba taka zatrudniana jest jako młodszy specjalista ds. aktuarialnych. Następnie można awansować na stanowisko starszego doradcy. Bardziej doświadczeni aktuariusze zatrudniani są jako główni aktuariusze w towarzystwie ubezpieczeniowym lub nawet członkowie zarządu.

Jako aktuariusz można również kontynuować swoją karierę poza branżą ubezpieczeniową. Osoby posiadające licencję aktuariusza znajdą także zatrudnienie wszędzie tam, gdzie znaczenie ma ocena ryzyka finansowego oraz rozwiązywanie problemów finansowych i statystycznych, czyli w takich instytucjach, jak banki, fundusze inwestycyjne oraz firmy doradcze i audytorskie.

"W trakcie rekrutacji na stanowiska aktuarialne mile widziane jest posiadanie uprawnień aktuariusza"

Również w przyszłości licencjonowani aktuariusze nie powinni się martwić o brak zatrudnienia. Zgodnie z raportem agencji rekruterskiej Hays, w najbliższych latach popyt na aktuariuszy ma wzrosnąć. Wynika to nie tylko z faktu, iż na rynku panuje niedobór osób z tym wykształceniem, ale także ze względu na to, iż wszystkie towarzystwa ubezpieczeniowe mają obowiązek zatrudniać przynajmniej jednego licencjonowanego aktuariusza.

Ponadto, w Polsce w ostatnich latach rynek ubezpieczeń rozwija się bardzo dynamicznie, do gry weszli nowi gracze np. Prudential czy też Proama, dochodzi też do fuzji, np. w 2011 roku niemiecki koncern Gothaer przejął polskie towarzystwo ubezpieczeniowe PTU S.A. Firmy te wraz ze swoim rozwojem będą potrzebowały specjalistów z branży aktuarialnej.

Pod koniec 2013 roku Komisja Europejska przyjęła dyrektywę Solvency II, która w Polsce weszła ostatecznie w życie w styczniu 2016. Oznacza to, że dane gromadzone i rejestrowane w zakładach ubezpieczeń a także wskaźniki finansowe, procedury zarządzania ryzykiem, modele wewnętrzne itp. muszą spełniać wymogi jakościowe, formalne i bezpieczeństwa zgodne z tą dyrektywą. Z tego powodu towarzystwa ubezpieczeniowe będą musiały dostosować swe wewnętrzne procedury do nowych zasad i będą do tego potrzebowały wyspecjalizowanych pracowników.

Osoby, które zdecydują się wyjechać za granicę i tam rozwijać swoją karierę w zawodzie aktuariusza, również powinny zainteresować się uzyskaniem licencji na wykonywanie tego zawodu w Polsce, gdyż jest ona uznawana także we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Aktuariusz: Zarobki

Zawód Aktuariusza oprócz faktu, że jest elitarny i prestiżowy, charakteryzują także wysokie zarobki. Aktuariusz po ukończonych studiach, zdanej licencji i bez żadnego doświadczenia, może liczyć na start na wynagrodzenie rzędu 6 - 8 tysięcy złotych brutto.

"Wynagrodzenie doświadczonych aktuariuszy może przekraczać kilkanaście tysięcy złotych w miesiącu"

Dane statystyczne dotyczące zarobków Aktuariuszy w Polsce prezentują się następująco (kwoty brutto):

• 25% osób zarabia poniżej 7800 zł
• Mediana zarobków wynosi 13 900 zł
• 25% osób zarabia powyżej 16 100 zł

W zawodzie Aktuariusza średni udział premii w wynagrodzeniu wynosi około 7%.

Najlepsi w swoim fachu pracownicy mogą awansować na stanowisko głównego aktuariusza w towarzystwie ubezpieczeniowym lub członka zarządu. Zarobki osób na tej posadzie przekraczają 20 000 złotych brutto miesięcznie.